Polskie Towarzystwo Pielęgniarek Anestezjologicznych
i Intensywnej Opieki
Projekt EfCCNa Exchange Programme
Do roku 2016 pięć pielęgniarek z Polski wzięło udział w programie wymiany. Sprawozdanie z jednego z wyjazdów przygotowały: mgr piel. Ilona Nowak, doktorantka Wydziału Nauk o Zdrowiu CMUJ, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa nefrologicznego, w trakcie specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki; mgr piel. Aleksandra Władymiruk, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki; dr n.o zdr. Aurelia Sega, magister pielęgniarstwa, specjalistka w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki.
„Exchange programm był dla nas ogromną szansą na poznanie w jaki sposób funkcjonuje jeden z najlepszych oddziałów intensywnej terapii w Europie. Miałyśmy możliwość zdobycia nowego doświadczenia, jak również porównania naszej wiedzy i umiejętności. Poziom opieki pielęgniarskiej w Szwecji jest szczególnie wysoki – pielęgniarki Szwedzkie mają możliwość i warunki do tego, aby móc kompleksowo pielęgnować pacjenta. W intensywnej terapii bardzo ważna jest świadomość jak wielkie znaczenie ma interdyscyplinarne podejście do pacjenta z odpowiednią ilością personelu. Ma to znaczenie miedzy innymi w profilaktyce zakażeń, zapewnieniu bezpieczeństwa i komfortu psychicznego chorym oraz zapewnieniu bezpieczeństwa personelowi. W Szwecji ta świadomość istnieje. Dodatkowo miałyśmy możliwość poznania wielu wyjątkowych ludzi, którzy służyli nam pomocą i starali się, abyśmy jak najwięcej skorzystały podczas naszego pobytu w Sztokholmie. Jesteśmy pielęgniarkami anestezjologicznymi z 8 letnim stażem pracy. Pracujemy w Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii II Katedry Chorób Wewnętrznych im. Andrzeja Szczeklika, Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie. Motywacją do odbycia stażu w Karolinska Hospital było jego prestiż i ranga. Profil działalności ośrodka okazał się całkowicie zgodny z kierunkiem naszych zainteresowań i wykształcenia. Staż pozwolił nam na pogłębienie wiedzy, wymianę doświadczeń, jak również porównanie praktycznych aspektów opieki nad krytycznie chorymi pomiędzy ośrodkami. Aspekt organizacyjny samego przygotowania wyjazdu okazał się dosyć czasochłonny. Przygotowania trwały około 8 miesięcy. Na pierwszym etapie niezwykle pomocna była Pani Doktor Aleksandra Gutysz-Wojnicka – przedstawiciel Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych w Europie. Umożliwiła nam kontakt z Panią Evą Barkestad – osobą odpowiedzialną z ramienia EFCCN za Exchange Programme w Szwecji. Po wymianie korespondencji, której celem było przedstawienie motywacji i zamiarów z jakimi chcemy udać się do Solnej oraz ustalenie terminu dogodnego dla obu stron, przystąpiłyśmy do przygotowań do wyjazdu. Dzień przed wylotem otrzymałyśmy szczegółowy program pobytu wraz z mapą dojazdu oraz numerami kontaktowymi do osób mających się nami zająć w konkretnych szpitalach. Początkowo byłyśmy zaskoczone ilością godzin, które miałyśmy spędzić na oddziałach – około 8 h codziennie, ale później okazało się, że nawet te 8 godzin było niewystarczające. Odwiedziłyśmy oddziały intensywnej terapii w trzech Szpitalach Uniwersyteckich – Danderyt Hospital ( 8 łóżkowa general intensive care) Karolinska Solna ( trauma intensive care) oraz Karolinska Huddinge (general intensive care) specjalizująca się w transplantologii oraz zakażeniach. To co bezpośrednio zwróciło naszą uwagę, to odmienny sposób organizacji oddziału intensywnej terapii. Oddziały dysponują salami jedno lub dwułóżkowymi – maksymalnie czterołóżkowymi z 25 m2 przestrzenią na w pełni wyposażone stanowisko dla pacjenta. Infrastruktura oddziału umożliwia zaaranżowanie wielu praktycznych pomieszczeń – magazyny, osobne pokoje do przechowywania i przygotowywania leków, duże pokoje socjalne z w pełni wyposażoną kuchnią i możliwością przygotowywania posiłków dla personelu, sale dydaktyczne. Kolejną kwestią, na którą zwróciłyśmy uwagę, jest ilość personelu medycznego i pomocnicznego. Jedna pielęgniarka zajmuje się jednym pacjentem mając do dyspozycji assistance nurse (pomoc pielęgniarską). Pracujących w oddziale pomocy pielęgniarskich jest mniej niż pielęgniarek, i w zależności od stanu klinicznego, chorym opiekuje albo sama pielęgniarka (pacjentem niezaintubowanym, samodzielnie jedzącym) lub z assistance nurse. Pielęgniarki w zależności od poziomu wykształcenia pełnią różne funkcje oraz mają odrębne obowiązki. Mając tytuł magistra i specjalizację nadzorują koleżanki bez specjalizacji, pełnią podczas zmiany funkcję kierowniczą. Oprócz tego w szpitalu zatrudnione są pielęgniarki zajmujące się wąskimi specjalizacjami np. leczeniem bólu, mechaniczną wentylacją, terapią nerkozastępczą itp., mając za zadanie tworzenie procedur, standardów, oraz wdrażanie ich na oddziałach. W związku z tak dużą liczbą personelu oraz 8-godzinnym trybem pracy, nie odczuwa się na oddziale atmosfery pośpiechu, nerwowości, stresu. Nawet w sytuacjach zagrażających życiu pacjenta, odpowiednia organizacja pracy daje możliwość zapewnienia szybkiego i skutecznego działania oraz wykonywania obowiązków zgodnie z procedurami, bez niepotrzebnego stresu.. Pacjent i jego bliscy traktowani są bardzo podmiotowo, z niewymuszoną empatią . Personel wspólnie z rodziną planuje każdy etap opieki. Rozmowa z rodziną jest naturalnym elementem opieki nad chorym. Bliscy mają możliwość przebywania na oddziale całą dobę mając do dyspozycji pomieszczenie, w którym mogą odpocząć . Chory jest w centrum uwagi przez cały dyżur, pielęgniarka nie może opuścić stanowiska tuż przy łóżku chorego za którego jest odpowiedzialna, dopóki nie znajdzie zastępstwa w postaci innej pielęgniarki bądź asystentki pielęgniarskiej . Na oddziale niedopuszczalne są głośne rozmowy personelu, muzyka, system alarmowy oparty jest na wizualizacjach. W ciągu dnia przewidziane jest 60 min „przerwy” skierowanej dla pacjenta – w tym czasie chory odpoczywa, odstępuje się od wszelkich procedur diagnostycznych, zabiegów pielęgnacyjnych czy fizykoterapeutycznych. Wszystko dla komfortu chorego nieprzytomnego. W oddziałach prowadzona jest dokumentacja elektroniczna, bezpośrednio przy łóżku chorego znajdują się komputery. Jest to zsynchronizowany system zbierania danych – połączony za pomocą wi-fi z monitorami, respiratorami, pompami infuzyjnymi, aparatami do wykonywania gazometrii czy laboratorium bądź apteką szpitalną. Również zlecenia lekarskie oraz potwierdzenie wykonania zlecenia przez pielęgniarkę odbywa się elektronicznie. Jedyną prowadzoną dokumentacją papierową są „checklisty” oceniające stan kliniczny pacjenta (np. skala Glasgow) oraz lista wykonanych czynności/zabiegów. Podczas przekazania dyżuru/raportu pielęgniarki zapoznają się z całą dokumentacją. W codziennych porannych odprawach uczestniczy lekarz i pielęgniarka, podczas okolo godzinnej dyskusji na temat stanu zdrowia pacjenta, podejmowane są plany na dany dzień. Jeden lekarz odpowiada za około 4 pacjentów – są to zwykle rezydenci oraz specjalista nadzorujący cały oddział.Procedury i standardy postępowania w oddziałach intensywnej terapii, jakie obowiązują w Szwecji nie różnią się od tych obowiązujących w Polsce. Jednakże, biorąc pod uwagę ilość personelu, organizację oddziałów w Szwecji, niewątpliwie staranniej są one przestrzegane u naszych skandynawskich koleżanek. Ilość personelu w opiece nad pacjentem w intensywnej terapii ma duże znaczenie i w Szwecji jest to naprawdę widoczne.. Szwedzkie pielęgniarki dbają zarówno o siebie jak i o pacjenta. Są bardzo obowiązkowe, mile i ciepłe. Znajdują czas na trzymanie pacjenta za rękę, rozmowę z nim, wparcie psychiczne. Drugą kwestią związaną z tak dużą ilością personelu jest mała ilość zakażeń, alarmowych patogenów – potrafili je zredukować do minimum. Niestety polscy managerowie, dyrektorzy szpitali mają bardzo krótkowzroczne podejście do zarządzania systemem opieki zdrowotnej. Wydaje im się, że jeżeli w ciągu pół roku wykazali redukcję kosztów, bo zmniejszyli liczbę pielęgniarek lub sanitariuszek na oddziale to odnieśli sukces. Niestety nic bardziej błędnego – mniejsza liczba pielęgniarek, sanitariuszek to większa liczba zakażeń, zwłaszcza krzyżowych a w efekcie większe koszty leczenia związane z samym leczeniem jak i koszty związane z przedłużoną hospitalizacją. W Szwecji istnieje tego świadomość i bardzo dbają o to, żeby takich sytuacji unikać. Porównując polskie oddziały intensywnej terapii – a przynajmniej krakowskie oddziały, z szwedzkimi oddziałami, które miałyśmy możliwość zwiedzić nie powinniśmy mieć kompleksów biorąc pod uwagę sprzęt: respiratory, pompy infuzyjne, sprzęt do technik nerkozastępczych, bronchoskopii. Poziom jest mniej więcej porównywalny. Również jak już wcześniej wspomniałyśmy procedury pielęgniarskie związane np. z wymianą opatrunków wkłuć centralnych, linii tętniczych, systemów zamkniętego odsysania, żywienia itp. obowiązują takie same. Sam Sztokholm, malowniczy, położony na czternastu wyspach, zachwycił nas swoim niesamowitym klimatem, porządkiem i życzliwością jego mieszkańców. Wieczorami miałyśmy okazję korzystać z uroków Starego Miasta, lokalnej kuchni, czy muzeów, których jest tutaj ponad 200. Pobyt w Szwecji był dla nas bardzo cennym doświadczeniem i tak naprawdę tym co nas głównie różni to niestety są nakłady pieniężne na służbę zdrowia – to, że w naszej służbie zdrowia ich nie ma, a oni mają ich sporo i dlatego potrafili stworzyć system opieki zdrowotnej na tak wysokim poziomie. Bo my mamy dużą wiedzę, chęci, możliwości np. sprzętowe - mówiąc my mamy na myśli nas pielęgniarki, ale również lekarzy, rehabilitantów, wszystkich biorących odpowiedzialność za pacjenta – a często trafiamy głową w mur walcząc z biurokracją, złym systemem i ludźmi pozbawionymi dobrej woli. I to niestety napawa smutkiem”.
EfCCNa - Exchange programme - Program wymiany pielęgniarek Intensywnej Opieki
Szczegóły programu EfCCNa Exchange Programme dostępne są na nowej odsłonie strony EfCCNa:http://www.efccna.org/education/exchange-programme
Osoba chętna do wyjazdu za granicę w ramach programu wymiany musi przede wszystkim:
- wybrać szpital, do którego chce pojechać (z listy dostępnej w linku) http://www.efccna.org/33-committees/exchange-programme/25-hospital-list
- określić pisemnie własne cele i oczekiwania związane z wyjazdem (w języku angielskim), określić własne możliwości językowe (w charakterystyce szpitala/oddziału podane są języki, w których może odbywać się komunikacja w wybranym szpitalu), należy zapoznać się z charakterystyką szpitala/oddziału za granicą, aby określone cele były możliwe do osiągnięcia,
- przesłać wymienione powyżej informacje razem z danymi osobowymi do przedstawiciela EfCCNa Aleksandry Gutysz-Wojnickiej olagut@go2.pl,
- przedstawiciel EfCCNa kontaktuje się z wyznaczoną osobą w danym oddziale/szpitalu za granicą i koordynuje przygotowanie wyjazdu.
Zakwaterowanie i koszty podróży pokrywa uczestnik wymiany/stażu. Pobyt trwa 1 tydzień (może być negocjowany). Przedstawiciel w kraju docelowym pomaga w organizacji zakwaterowania w korzystnej cenie, najczęściej zakwaterowanie organizowane jest w hotelach pracowniczych/ akademikach /domu prywatnym pielęgniarki z wizytowanego szpitala itp., tak, aby obniżać koszty.
Wyjazd można organizować w grupie 2-3 osobowej, ale decyzję o akceptacji wizyty grupowej podejmuje konkretny szpital/oddział. Przygotowanie wyjazdu zajmuje średnio około 2-4 miesięcy.
Wyjazd do innego kraju nie wiąże się z koniecznością przyjęcia pielęgniarek z zagranicy we własnym oddziale w ramach rewizyty.
Warunkiem udziału w programie wymiany pielęgniarek jest bycie członkiem PTPAiIO. W trakcie pobytu w szpitalu za granicą pielęgniarka wizytująca nie może sprawować bezpośredniej opieki nad pacjentami.
Po powrocie do kraju uczestnik programu wymiany zobowiązany jest wypełnić Ankietę Uczestnika Wymiany. Zaleca się również sporządzenie krótkiego sprawozdania z pobytu w wybranym szpitalu/oddziale (300-500 słów) i przesłanie go do publikacji w Biuletynie EfCCNa.
Proszę zgłaszać oddziały AiIT (intensywnej terapii dorosłych) w Polsce, gotowe do przyjęcia pielęgniarki/pielęgniarek z innego kraju europejskiego, na okres 5 dni. W tym celu należy wypełnić formularz http://www.efccna.org/33-committees/exchange-programme i przesłać go do przedstawiciela EfCCNa Aleksandry Gutysz-Wojnickiej olagut@go2.pl, Ważne jest wyznaczenie osoby w oddziale, która będzie zajmowała się gościem z innego kraju i koordynowała przygotowanie przyjazdu z ramienia szpitala/oddziału, należy także określić wymagania/możliwości językowe w danym oddziale/szpitalu.
Aleksandra Gutysz-WojnickaPrzedstawiciel PTPAiIO do EfCCNa
olagut@go2.pl